Tatry

Tatry to najwyższe polskie góry i zarazem jedyne pasmo w łańcuchu Karpat o typowym alpejskim krajobrazie. Dzięki przeplatającym się ze sobą szczytom, przełęczom, dolinom i jeziorom, można nacieszyć oczy niesamowitymi widokami. Jeśli chodzi o mnie, mam dwojakie spojrzenie na tę piękne góry. Z jednej strony ciekawią i fascynują swoim ogromem, z drugiej z kolei odstraszają usłanymi chmarą turystów szlakami. Osobiście wolę opustoszałe szlaki, z czym wiąże się moja wielka miłość do Beskidów. Tam zdecydowanie częściej można zaznać ciszy i spokoju podczas górskiej wędrówki. W Tatrach jedynie raz zdarzyło mi się przejść prawie bez spotkania z innymi podróżującymi. Podczas wędrówki ze Zdziaru do Javoriny przez niespełna dwa dni spotkałem trzy osoby. Takie właśnie szlaki marzą mi się w górach. Obecnie najczęściej robię zdęcia Tatrą z otaczających je pasm górskich, w szczególności z Magury Spiskiej i Pienin, z których w mojej ocenie są najpiękniejsze widoki na najwyższe szczyty Karpat.

Tatry – galeria zdjęć

WYDRKUJ ZDJĘCIA Z TEJ STRONY DO SWOJEGO DOMU LUB NA PREZENT

Gdzie leżą Tatry?

Tatry to pasmo górskie w Europie Środkowej, które tworzy naturalna granica między Słowacją a Polską. Są najwyższym pasmem górskim w Karpatach. Tatry zajmują powierzchnię 785 kilometrów kwadratowych, z czego około 610 kilometrów kwadratowych (77,7%) leży na Słowacji i około 175 kilometrów kwadratowych (22,3%) w Polsce. Najwyższym szczytem Tatr, znajdującym się całkowicie po słowackiej stronie jest Gerlach mierzący wysokość 2655 metrów n.p.m. W Polsce najwyższym szczytem jest Rysy o wysokości 2499 metrów znajduję się na granicy ze Słowacją. Długość Tatr w linii prostej, wynosi 57 kilometrów, a wzdłuż głównej grani 80 kilometrów.

Tatry są teraz chronione prawem przez utworzenie Tatrzańskiego Parku Narodowego na Słowacji i Tatrzańskiego Parku Narodowego w Polsce, które są wspólnie wpisane do Światowej Sieci Rezerwatów Biosfery UNESCO. W 1992 roku UNESCO wspólnie wyznaczyło polskie i słowackie parki jako transgraniczny rezerwat biosfery w ramach Światowej Sieci Rezerwatów Biosfery w ramach Programu Człowiek i Biosfera.

Pierwsza pisemna wzmianka o tej nazwie pochodzi z 999 r., kiedy książę czeski Bolesław II na łożu śmierci przypomniał, że Księstwo Czech rozciągało się na Tritri montes. Kolejna wzmianka znajduje się w dokumencie Henryka IV z 1086 r., w którym odnosi się on do diecezji praskiej z górami Tritri. Jeszcze inny jest w 1125, gdzie kroniki Kosmasa wymieniają nazwę Tatri.

Widok na Tatry z wieży widokowej na Gorcu

Pochodzenie nazwy Tatr

W języku polskim termin Tatry pojawia się po raz pierwszy w 1255 r. Nie wiadomo, jak wyglądało słowo słowackie aż do XVII wieku, kiedy to po raz pierwszy wspomniano o formie Tatry, która prawdopodobnie została przejęta z języka polskiego, a później trafiła do języka czeskiego i węgierskiego. Termin Tatra pojawia się również jako ogólne określenie w języku słowackim na jałową lub kamienistą ziemię, a także kamienie i kamienie w rzece. Václav Machek podkreśla, że nazwa nie ma pochodzenia słowiańskiego i powołuje się na teorię Michała Rozwadowskiego o iliryjskim rodowodzie ze względu na związek z Hercegowiną.

Charakterystyka Tatr

Tatry to pasmo górskie o pofałdowanym charakterze, wywodzące się z orogenezy alpejskiej, a zatem charakteryzujące się stosunkowo młodym wyglądem rzeźby terenu, dość zbliżonym do krajobrazu Alp, choć znacznie mniejszym. Jest to najwyższe pasmo górskie w Karpatach.

Tatry Wysokie

Pasmo górskie graniczy z Tatrami Bielskimi od wschodu, Podtatrzańską kotliną od południa i Tatrami Zachodnimi od zachodu. Większość pasma i wszystkie najwyższe szczyty znajdują się na terenie Słowacji. Najwyższym szczytem jest Gerlachovský štít o wysokości 2655 metrów n.p.m.

Tatry Wysokie, mające 29 szczytów powyżej 2500 metrów n.p.m., są wraz z Karpatami Południowymi jedynymi pasmami górskimi o charakterze alpejskim. Pierwszy europejski transgraniczny park narodowy

Widok na Tatry Zachodnie z Tatr Bielskich

Tatry Zachodnie

Tatry Zachodnie (słow. Západné Tatry) graniczą z Tatrami Wysokimi na wschodzie, Podtatrzańską kotliną na południu, Górami Choczańskimi na zachodzie i Rowem Podtatrzańskim na północy. Główny grzbiet ma 37 km długości, a pasmo górskie posiada 31 dwutysięczników.

Tatry Zachodnie to drugie co do wysokości pasmo górskie zarówno w Polsce, jak i na Słowacji. Ich najwyższym szczytem jest Bystrá na wysokości 2248 metrów n.p.m., w Polsce najwyższym punktem jest Starorobociański Wierch 2176 metrów n.p.m.

Tatry Zachodnie widok z Ornaka

Tatry Bielskie

Tatry Bielskie (słow. Belianske Tatry) to pasmo górskie w Tatrach Wschodnich w północno-środkowej Słowacji. Tatry Wschodnie są częścią Tatr, które są częścią Wewnętrznych Karpat Zachodnich. Najwyższym punktem jest Havran na wysokości 2151 metrów n.p.m. Podobnie jak większość obszaru, szczyt jest niedostępny dla turystów ze względu na ochronę rzadkich zwierząt i roślin. Pierwszymi mieszkańcami byli pasterze w XIV wieku. Główny grzbiet o długości 14 km obejmuje góry zbudowane z wapienia i dolomitu o charakterystycznej topografii krasowej. Znajduje się tu jedna z nielicznych udostępnionych do zwiedzania jaskiń w Tatrach – Jaskinia Bielska.

HAVRAN - TATRY BIELSKIE

Spory graniczne w Tatrach

Do końca I Rzeczypospolitej granica z Królestwem Węgier w Tatrach nie była dokładnie określona. Tatry stały się niezamieszkałym pograniczem. 20 listopada 1770 r. pod pozorem ochrony przed epidemią dżumy na Podolu wojska austriackie wkroczyły na ziemie polskie i utworzyły kordon sanitarny, zajmując Sądecczyznę, Spisz i Podhale. Dwa lata później I rozbiór Polski przydzielił te ziemie Austrii. W 1824 okolice Zakopanego i okolic Morskiego Oka zostały zakupione od władz Cesarstwa Austriackiego przez węgierską rodzinę Homolacs. Kiedy w 1867 roku powstały Austro-Węgry, Tatry stały się naturalną granicą między dwoma państwami dualistycznej monarchii, ale sama granica nie została jeszcze dokładnie wyznaczona. W 1889 r. polski hrabia Władysław Zamoyski nabył na licytacji okolice Zakopanego wraz z Morskim Okiem. W związku z licznymi sporami własnościowymi pod koniec XIX w. podjęto próby wytyczenia granicy. Były one bezowocne do 1897 roku, a sprawa trafiła do sądu międzynarodowego, który 13 września 1902 r. ustalił dokładny przebieg granicy austro-węgierskiej na spornym terenie.

Nowa runda sporów granicznych między Polską a Czechosłowacją rozpoczęła się zaraz po zakończeniu I wojny światowej, kiedy to powstały te dwa niepodległe państwa. Między innymi Polska rościła sobie prawa do dużej części Spisza. Roszczenie to obejmowało również inne części Tatr. Po kilku latach konfliktów granicznych, w 1925 roku podpisano pierwszy traktat, na mocy którego Polska otrzymała niewielką najbardziej wysuniętą na północ część Spisza, bezpośrednio poza (na północny-wschód) Tatrami, a więc nie zmieniając granicy w samych górach. Podczas drugiej wojny światowej obie strony konfliktu wielokrotnie próbowały zająć więcej terenów, ale ostateczny traktat podpisany w 1958 roku (obowiązujący do dziś) zachował linię graniczną uzgodnioną w 1925 r.

Granica Rzeczpospolitej z Czechosłowacją w Podspadach

Szlaki w Tatrach

Orla Perć uważana jest za najtrudniejszy i najniebezpieczniejszy szlak górski w Tatrach, przeznaczony jedynie tylko dla doświadczonych turystów i wspinaczy. Leży wyłącznie w polskiej części Tatr, został wymyślony w 1901 roku przez Franciszka Nowickiego, polskiego poetę i przewodnika górskiego, a zbudowany został w latach 1903-1906. Od momentu powstania na trasie zginęło ponad 100 osób. Ścieżka jest oznaczona czerwonymi znakami. Śmierć polskiego filozofa Bronisława Bandrowskiego jest często wykorzystywana przez przewodników jako przestroga dla turystów. Popełnił samobójstwo po tym, jak przez wiele dni był uwięziony na półce skalnej na jednym ze szlaków w Tatrach.

Najwyższym punktem w Tatrach, do którego można swobodnie dotrzeć oznakowanym szlakiem, są Rysy i jest to również najwyższy szczyt polskich tatr.

Większość szczytów w Tatrach Zachodnich jest dostępna dzięki prowadzącym na nie szlaką. W słowackiej części Tatr Wysokich tylko siedem szczytów z czterdziestu ośmiu, które przekraczają 2000 n.p.m. jest dostępna dzięki wyznaczeniu ogólnodostępnych szlaków turystycznych. (Rysy, Svinica/Świnica, Slavkovský štít, Kriváň, Kôprovský štít, Východná Vysoká i Jahňací štít). Na pozostałe szczyty po stronie słowackiej (w tym na najwyższy Gerlachovský štít) można wejść tylko w towarzystwie certyfikowanego przewodnika górskiego. Członkowie UIAA mogą się na nie wspinać bez certyfikowanego przewodnika.

W części słowackiej większość szlaków turystycznych w Tatrach jest zamknięta od 1 listopada do 15 czerwca. Otwarte są tylko szlaki z osad do schronisk górskich. W Polsce szlaki są czynne przez cały rok.

Szlak w Tatrach – Lomnické sedlo

Tatrzański park narodowy

Pierwsze apele o ochronę Tatr w Polsce pojawiły się pod koniec XIX wieku. W 1925 roku podjęto pierwsze starania o utworzenie parku narodowego we współpracy ze Słowacją. Formalnie park powstał w 1937 roku na terenie należącym do Lasów Państwowych. W 1947 r. utworzono odrębną jednostkę administracyjną Park Tatrzański.

Na Słowacji Tatrzański Park Narodowy został utworzony 1 stycznia 1949 roku i jest najstarszym parkiem narodowym na Słowacji. Właśnie od tego okresu jest to pierwszy transgraniczny parka narodowy na świecie.

W 1992 r. polskie i słowackie parki narodowe w Tatrach zostały wspólnie uznane przez UNESCO za transgraniczny rezerwat biosfery w ramach Programu Człowiek i Biosfera.