ZOBACZ NAJWIĘKSZE ATRAKCJE ALBANII

Gjirokastra to jedno z najbardziej malowniczych miast Albanii, nazywane często „miastem tysiąca schodów” oraz „kamiennym miastem”. Położona w dolinie rzeki Drino, urzeka swoją unikalną architekturą z czasów osmańskich – tradycyjnymi kamiennymi domami z charakterystycznymi dachami i drewnianymi balkonami. Brukowane uliczki, monumentalny zamek górujący nad miastem i bogata historia sprawiają, że spacerując jej wąskimi alejkami można poczuć ducha przeszłości. W 2005 roku Gjirokastra została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO, co potwierdza jej wyjątkową wartość kulturową i architektoniczną. To miejsce, które zachwyca nie tylko historią, ale również swoją fotogenicznością i niepowtarzalną atmosferą.

Gjirokastra – miasto tysiąca schodów i osmańskiej architektury

Historia Gjirokastry

Gjirokastra ma długą i złożoną historię sięgającą starożytności, choć jej największy rozwój przypada na okres panowania osmańskiego. Początki osadnictwa w tym rejonie datuje się na epokę brązu, jednak pierwsze wzmianki o mieście pojawiają się w dokumentach bizantyjskich z XII wieku. Wówczas była znana jako Argyrokastro – „srebrna twierdza”, co nawiązywało do połyskujących kamieni użytych do budowy domów i zamku.

W czasach osmańskich, szczególnie od XVII wieku, Gjirokastra stała się ważnym ośrodkiem administracyjnym i kulturalnym. To właśnie wtedy powstała większość kamiennych domów mieszkalnych, z których wiele zachowało się do dziś. Miasto rozwijało się jako centrum handlu i rzemiosła, a jego architektura zaczęła przyciągać uwagę podróżników i badaczy.

W XIX wieku Gjirokastra była miejscem napięć politycznych i narodowościowych, a w XX wieku odegrała istotną rolę w historii współczesnej Albanii – to tu urodził się Enver Hodża, przywódca komunistycznej Albanii, co wpłynęło na rozwój miasta w czasach jego rządów. Powstały wtedy liczne instytucje państwowe, a także rozbudowano infrastrukturę miejską.

Dzięki unikalnemu dziedzictwu kulturowemu i doskonale zachowanej zabudowie, w 2005 roku starówka Gjirokastry została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Dziś miasto jest symbolem tożsamości narodowej, historii i kultury Albanii oraz coraz popularniejszym celem turystycznym i fotograficznym.

Zamek Gjirokastra

Zamek w Gjirokastrze to jeden z największych i najlepiej zachowanych obiektów obronnych w Albanii. Jego początki sięgają XII wieku, kiedy to pełnił funkcję warownej cytadeli bizantyjskiej, a później był wielokrotnie rozbudowywany przez władców osmańskich. Położony na szczycie wzgórza, dominuje nad całym miastem, oferując zapierający dech w piersiach widok na dolinę rzeki Drino i otaczające ją góry.

Twierdza przez wieki pełniła nie tylko funkcję militarną, ale także administracyjną i symboliczną. W XIX wieku Ali Pasza z Tepeleny znacząco wzmocnił jej mury i dodał nowe struktury, które przetrwały do dziś. W czasach komunistycznych część zamku została zaadaptowana na więzienie polityczne, co czyni go także miejscem o trudnej, ale ważnej pamięci historycznej.

Obecnie w murach zamku mieści się Muzeum Broni, w którym można zobaczyć kolekcję uzbrojenia od epoki średniowiecza po XX wiek. W jednym z dziedzińców znajduje się także słynna wrakowata amerykańska maszyna latająca – legendarny symbol propagandy reżimu Hodży, który głosił, że została zestrzelona jako „szpiegowski samolot”.

Spacer po zamku to nie tylko podróż przez historię Albanii, ale także niezwykłe doświadczenie wizualne – surowe kamienne mury, łuki i wieże kontrastują z zielenią gór i jasnym światłem południa. To obowiązkowy punkt zwiedzania Gjirokastry, który zachwyci zarówno pasjonatów historii, jak i miłośników fotografii.

Spacer po starym mieście i tradycyjnym bazarze

Stare miasto w Gjirokastrze to serce tej niezwykłej miejscowości – miejsce, w którym czas wydaje się płynąć wolniej, a historia obecna jest na każdym kroku. Zabytkowa dzielnica rozciąga się na stromym zboczu, z siecią wąskich, brukowanych uliczek prowadzących wśród kamiennych domów o wysokich fundamentach i charakterystycznych dachach z łupka. Architektura tej części miasta to kwintesencja osmańskiego dziedzictwa, pełna harmonii, detalu i funkcjonalności.

W samym centrum znajduje się tradycyjny bazar – tętniące życiem miejsce, gdzie lokalni rzemieślnicy i handlarze oferują swoje wyroby. Można tu znaleźć bogato zdobione tkaniny, haftowane serwety, biżuterię z motywami ludowymi, ceramikę i pamiątki wykonane ręcznie. Bazar jest także doskonałym miejscem, by spróbować lokalnych smaków – od świeżego chleba i oliwek po tradycyjne albańskie słodycze i aromatyczne potrawy serwowane w małych rodzinnych restauracjach.

Spacer po starym mieście to również okazja, by poczuć codzienne życie mieszkańców, usiąść na kawę w cieniu cyprysów i posłuchać dźwięków miasta, które mimo swojej historyczności, wciąż żyje i tętni autentyczną energią. To miejsce, gdzie tradycja spotyka się z codziennością, a każda alejka skrywa opowieść czekającą na odkrycie – idealne dla podróżników szukających niepowtarzalnego klimatu i inspiracji do fotografii.

Domy Skenduliego i Zekate – rezydencje z przeszłości

Wśród najlepiej zachowanych przykładów dawnej architektury mieszkalnej Gjirokastry wyróżniają się dwa wyjątkowe obiekty – Dom Skenduliego i Dom Zekate. Obie rezydencje stanowią doskonałą ilustrację stylu życia zamożnych rodzin osmańskich, które zamieszkiwały to miasto w XVIII i XIX wieku.

Dom Skenduliego, należący niegdyś do wpływowej rodziny urzędniczej, to harmonijne połączenie surowego kamienia i eleganckiego drewna. Budynek posiada kilka poziomów, ukryte przejścia, tradycyjne pokoje gościnne oraz bogato zdobione sufity i kominki. Architektura domu została zaprojektowana tak, aby oddzielić przestrzeń prywatną od reprezentacyjnej, a także zapewnić chłód latem i ciepło zimą – wszystko w zgodzie z górskim klimatem regionu. Wnętrza zostały zachowane niemal w oryginalnym stanie, co pozwala odwiedzającym dosłownie przenieść się w czasie.

Dom Zekate to jeden z najbardziej imponujących domów w Gjirokastrze. Wzniesiony na wysokim wzgórzu, z charakterystycznymi wieżami i panoramicznym widokiem na miasto, zachwyca zarówno rozmachem, jak i szczegółami architektonicznymi. Rezydencja należała do wpływowej rodziny wojskowej i pełniła również funkcję obronną. Drewniane stropy, malowane ściany, misternie rzeźbione meble – wszystko to tworzy niepowtarzalną atmosferę dawnego życia miejskiej elity.

Oba domy są dziś udostępnione dla zwiedzających i pełnią funkcje muzealne. Wizyta w ich wnętrzach to nie tylko lekcja historii, ale i doskonała okazja do fotografowania detali architektonicznych i poznania bogatej kultury materialnej regionu.

Gjirokastra z czasów zimnej wojny

Choć Gjirokastra kojarzona jest głównie z osmańską architekturą i starą historią, miasto nosi także ślady burzliwego XX wieku, zwłaszcza epoki komunistycznej rządów Envera Hodży. Jednym z najbardziej niezwykłych i niepokojących świadectw tego okresu jest tunel bunkrowy, znajdujący się pod centrum miasta.

Zbudowany w latach 70. XX wieku, podziemny kompleks służył jako schronienie dla przedstawicieli lokalnych władz w przypadku ataku militarnego – przede wszystkim ze strony wyimaginowanych wrogów, których reżim Hodży widział niemal wszędzie. Tunel liczy kilkadziesiąt pomieszczeń, w tym sale operacyjne, kuchnie i pokoje dowodzenia, co pokazuje skalę paranoi ówczesnych władz. Obecnie część korytarzy jest udostępniona turystom, stanowiąc intrygujący kontrast dla tradycyjnej zabudowy miasta.

Zwiedzanie bunkra to zupełnie inne doświadczenie niż spacer po brukowanych uliczkach i zabytkowych domach Gjirokastry. Surowe betonowe ściany, niskie stropy i klaustrofobiczna atmosfera przypominają o ciemniejszym rozdziale albańskiej historii. Zderzenie tych dwóch światów – bogatego osmańskiego dziedzictwa i opresyjnej architektury komunistycznej – czyni Gjirokastrę miejscem głęboko symbolicznym i wielowymiarowym, które pozwala zrozumieć zarówno dawną kulturę, jak i bardziej współczesne dramaty kraju.