Głębia Ostrości

Na starcie zaznaczam, że ten tekst to nie będą żadne obliczenia techniczne. To ma być praktyczny zestaw pytań i odpowiedzi, rad oraz wyjaśnień podstawowych zagadnień. Głębia ostrości to temat, który każdy zaczynający fotograf powinien poznać. Dobre operowanie głębią ostrości to jeden z ważniejszych elementów, które wpływają na odbiór zdjęcia. Zaczynamy!

Co to jest głębia ostrości?

Otóż głębia ostrości to po prostu zakres, w którym obiekty na których nam zależy są ostre i wyraźne. Głębia ostrości może być mała lub duża i ten zakres może się zmieniać. Na to oczywiście jako fotografowie mamy wpływ i ma to kluczowe znaczenie w odbiorze danej fotografii.

Jeśli wiecie co to jest głębia ostrości to mógłbym tu zacząć przywoływać wzory do jej obliczania, ale zaznaczyłem na początku, że to ma być praktyczny tekst, a nie techniczne wyliczenia. Ja sam jako fotograf z wieloletnim stażem, nie wiem jak to się oblicza i po prostu z doświadczenia wiem jaki obiektyw jaką ma mniej więcej głębię ostrości na jakiej przysłonie, ale o tym za chwilę.

Dla wyjaśnienia zaznaczę Wam tylko co ma wpływ na głębię ostrości:

• przysłona – im wyższa liczba przysłony tym większa jest głębia ostrości
• ogniskowa obiektywu – im długość ogniskowej jest większa tym mniejsza jest głębia ostrości
• odległość obiektywu od fotografowanego obiektu – im odległość jest mniejsza tym mniejsza też jest głębia ostrości

Jak uzyskać małą głębię ostrości?

Przyznajcie się. Praktycznie każdy kto zaczynał przygodę z fotografią chciał uzyskać efekt rozmytego tła. Ja sam zastanawiałem się jak to zrobić by moje portrety były bardziej artystyczne. Szybko zorientowałem się, że przyda się do tego „jaśniejszy” obiektyw. Czyli taki obiektyw, którego wartość przysłony jest bardzo niska – np. f/1,4. Tu wracamy do tego co pisałem wcześniej. Przysłona ma wpływ na głębię ostrości. By uzyskać małą głębię ostrości najlepiej zmniejszyć liczbę przysłony.

Drugą radą do pytania jak uzyskać małą głębię ostrości jest zbliżenie się do fotografowanego obiektu. Przykład? Zdjęcie wykonane na przysłonie f/1.4 będzie miało inną głębię ostrości jeśli sfotografujemy obiekt z odległości 1 metra, a inną jeśli sfotografujemy obiekt z odległości 4 metrów.

Trzeba też pamiętać o ogniskowej naszego obiektywu. Małą głębię ostrości lepiej uzyskać z dłuższymi ogniskowymi. Przyjęło się, ze najlepsze obiektywy portretowe mają około 85 – 125 mm. Ja osobiście używam do portretów obiektywu 75 mm o najmniejszej wartości przysłony f/1,1 – dzięki takim parametrom mam szansę uzyskać pięknie rozmyte tło.

Typowy przykład zastosowania małej głębi ostrości w fotografii

Jak uzyskać dużą głębię ostrości?

Przyszedł czas na odwrotność poprzedniego pytania czyli czas na to jak uzyskać dużą głębię ostrości? Raczej każdy z nas spotkał się lub miał okazję używać sprzętu, który był ustawiony na dużą głębię ostrości. Bez zabawy ustawieniami każdy telefon komórkowy fotografuje w trybie dużej głębi ostrości. O co chodzi? Pierwszy plan jest w ostrości, ale to co jest w tle też jest ostre.
Dużą głębię ostrości możemy uzyskać w zasadzie każdym obiektywem, wystarczy zmienić wartość przysłony na wyższą. Tu w zasadzie działają wszystkie reguły opisane w poprzednim punkcie, ale na odwrót.

Im dalej jesteśmy od fotografowanego obiektu tym lepiej dla uzyskania dużej głębii ostrości. To samo tyczy się ogniskowej obiektywu. Łatwiej będzie nam uzyskać dużą głębię ostrości gdy używamy obiektywu o szerszej ogniskowej – np. 24 lub 35 mm.

Duża głębia ostrości przydaje się przy reporterskich, wieloplanowych kadrach gdy coś ciekawego dzieje się na pierwszym planie jak i w tle tego co fotografujemy. Ja używam dużej głębii ostrości najczęściej z obiektywem 35 mm. W zależności o sceny wykorzystuję przysłony w okolicach f/8 – f/11 czy nawet czasem f/16. Wszystko zależy od rozłożenia planów i tego co jest moim obiektem fotografowania.

Typowy przykład zastosowania dużej głębi ostrości w fotografii krajobrazowej.

Co to jest przysłona w aparacie cyfrowym?

Wiecie już jak uzyskać dużą głębię ostrości i jak uzyskać małą głębię ostrości, zatem przyszedł czas na wytłumaczenie tego co to jest przysłona w aparacie cyfrowym.

Przysłona w aparacie cyfrowym odpowiada za ilość światła, które wpada na matrycę. Im bardziej otworzymy przysłonę (jej liczbowa wartość będzie spadać) tym więcej światła wpadnie na matrycę, a my uzyskamy bardziej rozmyte tło. Przykład? Obiektyw 7artisans 50 mm f/1,1 – ustawiamy przysłonę na f/1,1 więc wartość przysłony jest niska, a jej otwór jest maksymalnie otwarty. Jest to maksymalne otwarcie przysłony dla tego obiektywu. Dzięki temu możemy fotografować w trudniejszych warunkach oświetleniowych i możemy też uzyskać bardziej rozmyte tło. Czemu możemy fotografować w ciemniejszych pomieszczeniach? Bo maksymalnie otworzyliśmy przysłonę i możemy wpuścić większą ilość światła.

Z drugiej strony jeśli weźmiemy ten sam obiektyw, ale będziemy chcieli zrobić zdjęcie ostre tak na pierwszym planie jak i w tle to użyjemy przysłony f/16. Żeby wykonać takie zdjęcie będziemy potrzebować bardzo dużo światła, bo przysłona jest maksymalnie domknięta i nie wpuszcza go za wiele. Z takimi parametrami fotografowanie w ciemnych pomieszczeniach będzie utrudnione, ale w trakcie słonecznego dnia uzyskamy większą głębię ostrości.

Głębia ostrości – podsumowanie

Mam nadzieję, że udało mi się Was wprowadzić w świat głębi ostrości. Chciałem odpowiedzieć na podstawowe pytania, które nasuwają się wszystkim zaczynającym przygodę z fotografią czyli:
Co to jest głębia ostrości?
Jak uzyskać małą głębię ostrości?
Jak uzyskać dużą głębię ostrości?
Co to jest przysłona w aparacie cyfrowym?

Znając te podstawy możecie zacząć operować jednym z najważniejszych parametrów, który pozwala uzyskiwać albo plastyczne, malarskie portrety (niska wartość przysłony), albo wieloplanowe reporterskie kadry (wysoka wartość przysłony).

Artykuł powstał przy współpracy z : Dawid Zieliński Fotograf Ślubny