Czym jest ISO i jak wpływa na jakość zdjęć?
ISO, czyli czułość matrycy, to bardzo ważny parametr, który określa wrażliwość sensora na światło. Zmiana jego wartości często decyduje o finalnym wyglądzie zdjęcia. Niskie ISO sprawi, że fotografie będą zbyt ciemne, z kolei zbyt duża czułość może spowodować pojawienie się szumów. Dowiedz się więcej na temat ISO i odpowiednich ustawień aparatu.
Co to jest ISO w fotografii?
Niemal każdy aparat cyfrowy pozwala ustawić czułość matrycy – zazwyczaj możemy ją także zmienić przy wykonywaniu fotografii smartfonem do zdjęć. Czym jednak właściwie jest ISO? To parametr, który opisuje czułość matrycy na światło, a tym samym wpływa na poziom jasności wykonywanych zdjęć. O ile w przypadku cyfrowych sprzętów zmiana ISO wymaga po prostu odnalezienia odpowiedniej opcji w ustawieniach, o tyle właściciele aparatów analogowych będą musieli w tym celu wymienić kliszę – film fotograficzny ma określoną czułość.
Zakres czułości w sprzętach cyfrowych jest zależny od modelu aparatu. W niektórych urządzeniach ISO może wynieść od 100 do 1 600, w innych – od 50 do 3 200; maksymalne wartości sięgają nawet 32 000. Domyślna czułość to zazwyczaj 100, a relacja pomiędzy poszczególnymi wartościami jest liniowa – zwiększenie ISO z 100 do 200 sprawi, że zdjęcie będzie dwukrotnie jaśniejsze. Pozostanie przy bazowym ISO często zapewnia odpowiednie parametry w optymalnych warunkach oświetleniowych, jednak ciemniejszy kadr może wymagać skorzystania z regulacji ISO, by wydobyć więcej światła ze zdjęcia.
Co oznacza skrót ISO?
Co ciekawe, termin ten ma niewiele wspólnego z samą czułością matrycy – to po prostu skrót od International Organization for Standardization, czyli Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej. Posługiwanie się tym akronimem w odniesieniu do czułości sensora na światło wiąże się z faktem, że organizacja wydała kilka norm definiujących ten parametr – przede wszystkim ISO 5800:1987 i ISO 6:1993 (wraz z późniejszymi rozszerzeniami). Miało to na celu ujednolicenie wcześniej funkcjonujących standardów ASA i DIN. Obecnie praktycznie każdy model aparatu opisuje światłoczułość według ISO, jednak znajomość pozostałych konwencji może przydać się przy korzystaniu ze starszych urządzeń.
Co to jest podstawowe ISO?
Często możemy spotkać się z określeniem „podstawowe ISO” lub „natywne ISO” (po angielsku „base ISO” lub „native ISO”). Co to właściwie oznacza? To domyślna światłoczułość danej matrycy – najczęściej jest to 100. Pozostałe wartości są realizowane elektronicznie lub programowo. Z tego względu to właśnie natywne ISO oferuje najmniejsze szumy, jednak dotyczy to tylko zdjęć wykonywanych przy dobrym oświetleniu. Podstawowa czułość także różni się w zależności od modelu aparatu.
Przy użyciu niskiego ISO zapobiegniemy powstaniu niechcianego szumu, nawet miejscach gdzie dominują głębokie cienie.
Jak zmienić ISO?
Dowiedzieliśmy się już, że w przypadku aparatów analogowych zmiana ISO wymaga skorzystania z innej kliszy – w urządzeniach cyfrowych czułość możemy jednak zmienić znacznie szybciej. To jeden z parametrów, które możemy dostosować wraz z innymi ustawieniami zdjęć; czasami potrzebne będzie przejście do trybu profesjonalnego lub manualnego. W niektórych modelach znajdziemy także dedykowany przycisk do zmiany ISO. Większość aparatów umożliwia również skorzystanie z trybu automatycznego, w którym nie musimy ręcznie ustawiać czułości, lecz gdy chcemy wykonywać profesjonalne zdjęcia w nocy lub przy słabym świetle, często konieczne będzie samodzielne dostosowanie tego parametru. Dzięki temu będziemy mogli odpowiednio ująć scenerię, a także w pełni wykorzystać potencjał urządzenia.
Kiedy używać niskiego ISO?
Niskiego ISO warto używać przede wszystkim wtedy, gdy kadr jest dobrze oświetlony – na przykład podczas robienia zdjęć w pogodny, słoneczny dzień lub przy użyciu lampy fotograficznej. Zmniejszając ISO, skutecznie przyciemnimy fotografię, pozbywając się zbędnej ilości światła wchodzącego do matrycy. Pozwoli to uzyskać wyraźniejsze i czystsze zdjęcia. „Niskie ISO” to najczęściej wartości takie jak 50 oraz 100.
Kiedy używać wysokiego ISO?
Wysokie ISO jest natomiast doskonałym wyborem, jeśli wykonujemy zdjęcia przy niskim poziomie oświetlenia. Dzięki wysokiemu ISO możemy „wyciągnąć” jak najwięcej światła z kadru, co poskutkuje tym, że nawet najciemniejsze miejsca w scenerii będą widoczne na fotografii. Warto jednak pamiętać, że przy sporej czułości na światło mogą pojawić się niechciane szumy.
Na załączonej fotografii widać efekt zastosowania zbyt wysokiego ISO. Szum jest najbardziej widoczny z cieniach.
Dlaczego zdjęcia mają szum?
Szumy, nazywane także „ziarnem”, to niechciane zmiany jasności poszczególnych punktów na zdjęciu. Pojawianie się szumów zazwyczaj wiąże się z natężeniem światła trafiającego do matrycy – fotony, czyli cząstki światła, są konwertowane na elektrony, a proces ten może przebiegać z pewnymi zaburzeniami. Znaczenie mają tutaj także kwestie takie jak temperatura sprzętu czy ewentualne uszkodzenia matrycy. Najwięcej szumów możemy doświadczyć jednak przy wysokiej wartości ISO i słabym oświetleniu – zmniejszenie czułości na światło często jest najlepszym sposobem, by pozbyć się szumu, kosztem ciemniejszej fotografii.
Jak uzyskać najlepszą jakość zdjęcia?
Aby pozbyć się niechcianych szumów, należy odpowiednio ustawić przesłonę matrycy oraz wartość ISO. Dla jaśniejszych scenerii należy trzymać ISO na niskim poziomie, odradza się używania wysokiej wartości. Wysoka wartość sprawdzi się przy ciemnych kadrach, jednak może pojawić się szum – konieczne jest zatem określenie odpowiedniej równowagi pomiędzy jasnością a ziarnistością, by uzyskać jak najlepszy efekt.
Artykuł powstał przy współpracy z portalem SOXX
