Odkąd postanowiłem zamieszkać w Piwnicznej Zdroju, która znajduję się bardzo blisko, często odwiedzam okolice Spiskiej Kapituły oraz eksploruje region Spisza. Moim zdaniem, jest to jedno z najpiękniejszych miejsc dla fotografów górskich w Europie. Dlatego podczas każdych warsztatów fotograficznych na Słowackim Spiszu jesteśmy tutaj obecni.
Spiska Kapituła, często określana mianem „słowackiego Watykanu”, jest miejscem o niezwykłym znaczeniu historycznym i kulturowym. Położona na wschodnim stoku Martinowskiego Kopca, niegdyś stanowiła samodzielne miasteczko warowne, a dzisiaj jest urokliwą dzielnicą miasta Spiskie Podgrodzie. To miejsce, które od 1993 roku dumnie figuruje na liście światowego dziedzictwa UNESCO, dzieląc to wyróżnienie z Zamkiem Spiskim i wioską Żehra. Spiska Kapituła, z jej bogatą historią religijną, sięgającą czasów Państwa Wielkomorawskiego, a następnie rozwijającą się przez wieki jako ważny ośrodek religijny, jest świadectwem głębokiego dziedzictwa chrześcijańskiego na terenie Słowacji.
Zarys historyczny – Spiska Kapituła
Historia Spiskiej Kapituły rozpoczyna się już w czasach Państwa Wielkomorawskiego, kiedy to pierwsze osadnictwo na tych terenach zaczęło nabierać formy. Jednak prawdziwy rozwój religijny regionu datuje się od XII wieku, kiedy to po raz pierwszy wspomniano o kościele św. Marcina. W kolejnych stuleciach, zwłaszcza od XIII wieku, Spiska Kapituła zaczęła pełnić funkcję ważnego centrum religijnego na Spiszu, skupiając wokół siebie życie duchowne, a także edukacyjne regionu. To właśnie tutaj, przy kościele św. Marcina, rozwinęło się opactwo i kapituła, stając się istotnym punktem na mapie religijnego życia w tym rejonie.
Z biegiem czasu, wraz z dynamicznym rozwojem, Spiska Kapituła przeszła przez szereg przekształceń administracyjnych, które kształtowały jej status i rolę w regionie. W XIV wieku wzniesiono pierwsze obwarowania, które miały chronić rozwijające się centrum religijne. W 1776 roku utworzono tu biskupstwo spiskie, co jeszcze bardziej podkreśliło znaczenie Spiskiej Kapituły jako duchowego serca regionu. Mimo że liczba mieszkańców i domów zazwyczaj była ograniczona, to właśnie tu, wzdłuż jednej głównej ulicy, żyła i pracowała kapituła wraz z służbą.
W 1948 roku, w wyniku przemian politycznych, Spiska Kapituła stała się częścią Spiskiego Podgrodzia, a w okresie komunistycznym seminaria duchowne zostały zamknięte. Dopiero po 1989 roku obiekty te znowu wróciły w ręce Kościoła Katolickiego, odzyskując swoją pierwotną funkcję i znaczenie.
Spiska Kapituła, ze swoją bogatą historią i dziedzictwem, do dzisiaj zachowuje swój średniowieczny układ miejski, będąc przykładem trwałości i ciągłości tradycji religijnej oraz edukacyjnej na Słowacji.
Galeria Zdjęć
Kultura i dziedzictwo
Spiska Kapituła, często nazywana „słowackim Watykanem”, odgrywa kluczową rolę w życiu religijnym i kulturalnym regionu Spisza. Jej wpływ na rozwój edukacji i konserwację dziedzictwa chrześcijańskiego jest nieoceniony. Już od XII wieku, kiedy to po raz pierwszy wspomniano o istnieniu kościoła św. Marcina, Spiska Kapituła zaczęła pełnić rolę ważnego centrum religijnego.
W kolejnych stuleciach, szczególnie po utworzeniu biskupstwa spiskiego w 1776 roku, jej znaczenie jako ośrodka duchowego i kulturalnego jeszcze bardziej wzrosło. Kapituła nie tylko była miejscem kultu i modlitwy, ale również centrum edukacyjnym, gdzie wzniesiono szkołę i seminarium duchowne. To właśnie tu kształcono przyszłe pokolenia duchowieństwa, co miało bezpośredni wpływ na zachowanie i rozwój dziedzictwa chrześcijańskiego na Słowacji.
Dziedzictwo kulturowe Spiskiej Kapituły jest także ściśle związane z jej architekturą i zabytkami, w tym średniowiecznym układem miejskim, katedrą św. Marcina i obwarowaniami. Te fizyczne świadectwa przeszłości odgrywają nie tylko rolę w konserwacji historii i kultury chrześcijańskiej, ale również są ważnym elementem przyciągającym turystów i uczonych, pragnących zgłębić i docenić bogactwo regionu.
Poprzez działalność edukacyjną i konserwatorską, Spiska Kapituła przyczynia się do ochrony i promocji dziedzictwa chrześcijańskiego, stanowiąc ważny punkt na mapie kulturalnej Słowacji i Europy.
Przyroda i okolica
W pobliżu Spiskiej Kapituły znajduje się rezerwat przyrody Sivá Brada, który jest prawdziwym skarbem naturalnym regionu. Ten wyjątkowy obszar oferuje odwiedzającym szansę doświadczenia unikatowych atrakcji naturalnych, w tym gejzera i źródła wody mineralnej. Te naturalne zjawiska dodają regionowi wyjątkowego charakteru, przyciągając zarówno miłośników natury, jak i tych, którzy szukają niecodziennych doświadczeń na łonie natury.
Rezerwat Sivá Brada, z jego unikatowymi zjawiskami przyrodniczymi, stanowi ważny element dziedzictwa naturalnego regionu Spisza, oferując nie tylko wypoczynek i relaks, ale również edukację na temat znaczenia ochrony i zachowania naturalnych zasobów.
Dodatkowo znajdujące się nie opodal Góry Lewockie, zapewnią rozrywkę miłośnikom górskich wędrówek.
Spiskie Podegrodzie
Miasto Spiskie Podgrodzie, znane historycznie jako Podegrodzie Spiskie, leży w powiecie Lewocza na Słowacji. Pierwsze wzmianki o mieście pochodzą z 1249 roku, a prawa miejskie uzyskało w 1271 roku. Historia Spiskiego Podgrodzia jest ściśle związana z Zamkiem Spiskim, przy którym osada początkowo powstała. W XII wieku, za panowania Gejzy II, miejscowość stała się domem dla niemieckich osadników, co czyni ją najstarszą niemiecką osadą na Spiszu. Przez wieki miasto było centrum rzemiosła i handlu, znane z organizowanych targów i działalności cechów.
Kiedyś w Spiskim Podgrodziu mieszkali liczni Niemcy (jeszcze w 1921 ok. 15%) oraz Żydzi. Obie narodowości posiadały własne świątynie i szkoły. Obecnie najliczniejsza mniejszość to Romowie. Od 1948 w skład miejscowości wchodzi również Spiska Kapituła (Spišská Kapitula) – dawniej osobna miejscowość. Wraz z Zamkiem Spiskim, Spiską Kapitułą, miejscowością Levoča i kościołem Ducha Świętego w pobliskiej miejscowości Żehra od 1993 znajduje się na liście dziedzictwa UNESCO.
